Een veulen bij je merrie, dat willen heel veel mensen om diverse redenen. Er is ruim voldoende geschreven over enkele zaken hieromheen wat er allemaal bij komt kijken. Toch wil ik jullie graag nog wat meegeven over hoe het nu gaat bij een natuurlijke dekking, zodat je jezelf en je merrie hier op kan voorbereiden.
Wat is een natuurlijke dekking? De merrie en de hengst worden bij elkaar gebracht, waarbij de hengst de daad kan verrichten bij de merrie. Dus zonder tussenkomst van een fantoombok en rietje zoals bij kunstmatige inseminatie. Bij de natuurlijke dekking zijn er echter diverse scenario’s mogelijk.
A) los in de wei; de merrie en de hengst lopen samen in de weide of paddock, eventueel samen met andere merries en/of veulens. Hierbij kunnen merrie en hengst voor een bepaalde periode bij elkaar lopen of er is sprake van bezoekuurtjes die de mensen voor het 'liefdesduo' inplannen.
B) aan de hand; de hengst word aan de hand geleid en de merrie wordt vastgehouden of vastgezet terwijl de hengst haar mag naderen. Doorgaans logeert de merrie bij de hengstenhouder op het terrein of de hengstenhouder komt langs bij de merrie.
Is één dekking voldoende? Eén dekking kán voldoende zijn, er is tenslotte maar één spermacel nodig die ver genoeg geraakt. Normaliter wordt er meerdere malen gedekt binnen een hengstigheidscyclus en het gebeurt dat het na één cyclus nog niet is gelukt. Sperma is grofweg 48 uur in leven, waardoor een dekking om de dag voldoende moet zijn om een levende spermacel bij de eicel te krijgen.
Raakt de merrie beschadigd? Daar waar twee paarden samen komen, kan het zo zijn dat paarden elkaar beschadigen. Uiteraard is er een verhoogd risico bij een natuurlijke dekking dat hengst of merrie een beschadiging oplopen. De merrie kan bijvoorbeeld wat bijtwondjes oplopen of schaafwondjes op de rug van de hoeven. De geoefende hengstenhouders met een getrainde hengst doen hun uiterste best om dit risico te verlagen. In sommige gevallen kunnen er ook beschadigingen worden opgelopen door flinke trappen van ofwel merrie danwel hengst. Zowel de begeleider van de hengst, als begeleider van de merrie dienen hier op alert te zijn en tijdig te anticiperen op de gedragingen van hengst en merrie. Echter is dit niet altijd te voorkomen. Dit is dan ook wel een reden voor enkele hengstenhouders om maatregelen te treffen. Er zijn hier ook hulpmiddelen voor op de markt.
Overigens laten wij de hengsten na het dekseizoen ook behandelen door een osteopaat. Dit kan ook een goede keus zijn om je merrie te laten checken. Zeker na dekkingen die wat ruiger verlopen. De rug en de achterhand hebben soms aardig wat te verduren. Let wel: een behandeling van een osteopaat word afgeraden bij drachtige merries. Weeg je belangen goed af en bespreek dit met de professional.
Werken alle hengstenhouders op dezelfde manier? Dit antwoord is mijn inziens op logische wijze: NEE! Ik kan hier vooral voor mijzelf spreken, maar ik heb in het verleden bij diverse hengsten gezien en mee gewerkt hoe het kan en hoe het volgens mij zou moeten gaan. Er zijn genoeg hengstenhouders die het anders doen, waar ik de rillingen van krijg.
Wij vinden het van groot belang dat de hengst blijft reageren op zijn begeleider, ook al gieren de hormonen door zijn lijf. Dit wilt niet zeggen dat de hengst totaal niet mag reageren, van mij mag de hengst zijn eigengereidheid behouden. Het veilig hanteren van een hengst houdt bij mij in, dat de begeleider de hengst bij zich kan houden, tegen kan houden en van de merrie weg kan halen. Tussendoor mag de hengst brullen, een complete balletvoorstelling houden desnoods, maar binnen bepaalde grenzen als er wat van hem wordt gevraagd. De hengst kan je hier dus op TRAINEN.
De merrie is voor de hengstenhouder veelal een onbekende factor. Dit maakt het werk geregeld wat lastig. Een merrie die goed hengstig is blijft doorgaans stil staan en spreid de achterbenen om een klein plasje te doen. Echter gaat het bij lange na niet altijd volgens dit vaste protocol. En uiteraard heb je momenten dat de merrie nog niet of niet meer goed hengstig is bij het schouwen. Merries kunnen flink uithalen met de achterbenen, het op een rennen zetten of behoorlijke gekke capriolen uithalen. Uit frustratie, angst of uit nijd. Ook als ze goed hengstig zijn. Hierdoor grijpen sommigen naar een kluister voor de achterbenen of een touw om één been vast te zetten. Ook zie je dat merries worden vastgezet aan een muur, een praam op de neus krijgen en vast nog wel andere manieren. Wij hebben ervoor gekozen daar niet aan te willen beginnen, maar dit is zeer zeker niet voor alle hengstenhouders gelijk hier aan. Wees je hier van bewust en bepaal als merriehouder (of zelf als hengstenhouder) hoe je hier eigenlijk zelf in staat en bespreek het met de hengstenhouder. Een merrie wordt bij ons dus niet vastgezet, niet gekluisterd en niet gedwongen. Bij herhaaldelijke pogingen, waarbij de merrie gevaarlijk gedrag vertoont worden de dekpogingen gestaakt.
Hoe kan je je merrie voorbereiden op een dekking? Sowieso is voor de hengstenhouder fijn als de merrie goed hanteerbaar is. Dus netjes vast kan staan, mee loopt aan een halster en touw en niet gevangen hoeft te worden. Ook het hanteren van de staart en achterbenen is een belangrijke oefening. De staart wordt veelal gevlochten en/of gebandageerd om hygiënische en veiligheidsredenen. Ook bij de controle en het netjes schoonmaken van de staart en achterbenen is het fijn als de merrie dit allemaal prima toe laat. Als de merrie gewend is om op ander terrein te komen en andere paarden te ontmoeten, wordt het ook een heel stuk fijner en relaxter voor zowel merrie als hengstenhouder als de merrie bij de hengstenhouder op het terrein verblijft. Door middel van grondwerk train je je merrie om te reageren op hulpen als blijven staan, meelopen, omstappen, stapje achteruit en vanuit het cirkelwerk dat ze reageert op het afremmen. Bij het rennen uit echte angst, zal hier niet direct profijt uitgehaald worden. Maar alle kleine beetjes helpen. Vooral het reageren op de begeleider zonder te ‘drammen’ en zonder bang te zijn voor de begeleider, is al een fijn idee.
Mag je bij een dekking aanwezig zijn? Wat mij betreft wel! Vraag dit gerust aan de hengstenhouder van je keuze. Een dekking kan best heftig verlopen, wees je hier van bewust. Let op hoe de hengstenhouder hier mee omgaat. Een perfect ‘ritueel’ zal je niet altijd te zien krijgen, maar je kan een inschatting maken of het veilig, verantwoord en eerlijk naar paard en mens verloopt. Ik kan me echter wel voorstellen dat het soms wat lastig inplannen is om bij een dekking aanwezig te zijn. De merrie moet net er klaar voor zijn en de hengstenhouder en de hulp moeten net tijd hebben op het moment van je bezoekje. Ook al duurt een dekking niet zo heel lang, met de voorbereiding en de naverzorging wil je dit toch fatsoenlijk inplannen en kan dit niet altijd ‘even snel tussendoor’.
Waarom kies jij voor een natuurlijke dekking? Dit zal voor iedereen anders zijn… sommige antwoorden klinken soms wat ondoordacht of ‘plat’ of idyllisch. Maar een natuurlijke dekking heeft bij ons nog altijd de voorkeur boven het ingrijpen door middel van kunstmatige inseminatie. Een natuurlijke dekking kán de goedkopere optie zijn. Een natuurlijke dekking kán de makkelijkere optie zijn. Een natuurlijke dekking kán de gunfactor voor de hengst en de merrie zijn. Een natuurlijke dekking kán de meer voor de hand liggende optie zijn! Maar bovenal veelal eigenlijk ook de meest logische en de naam zegt het al: ‘natuurlijke’…..
Toch zijn er ook talloze voordelen waarom je voor kunstmatige inseminatie kan kiezen. Hier verdiepen wij ons ook nog in, met reeds enige ervaringen op zak.
Is dat wat wij bewust niet doen, dan meteen fout? Nee, dat wil ik niet direct zeggen. Het past niet bij ons en wij willen het niet. Ik wil dan ook niemand hier op beoordelen of afkeuren. Die keus is aan iedereen zelf. Die keus is dus ook aan jou!
Heb je nog meer vragen? Stel ze gerust! Ik vind het van groot belang voor de merries en hengsten, dat er doordacht een keus wordt gemaakt als je een veulen op de wereld wilt laten zetten. Daar waar veelal meer dan genoeg al wordt nagedacht over waarom wel of niet een veulen, komt er dus nog veel meer bij kijken om eens goed over na te denken en navraag bij te doen. Succes!
Leonard RJ van Eersel